Θόρυβος & Προστασία τῆς Ἀκοῆς

Θόρυβος & Προστασία τῆς Ἀκοῆς

Σοβαρά, χρειάζεται να προστατεύω την  ακοή μου από τον θόρυβο;
Ναι, ο θόρυβος μπορεί να είναι βλαπτικός για την ακοή, σε μερικές περιπτώσεις δε και για την ισορροπία. Είνε θέμα εντάσεως σε συνδυασμό με το χρόνο εκθέσεως. Είνε βέβαια και θέμα ατομικής ευαισθησίας. Η βαρηκοϊα από θόρυβο είνε αισθητηριακή, οφείλεται δηλαδή σε βλάβη του κοχλία.
Η ιδιαιτερότης που έχουν οι θορυβογενείς βαρηκοϊες σε σύγκρισι με τις άλλες κοχλιακές βαρηκοϊες είνε ότι μπορούν να προληφθούν.
Μήπως θα μπορούσα να σκληραγωγήσω τα αυτιά μου; Αυτό δεν γίνεται. Αν νομίζετε ότι το έχετε επιτύχει, τότε πιθανότατα να έχετε ήδη σημαντική βλάβη, και μάλιστα μη αναστρέψιμη. Ούτε φάρμακα, ούτε χειρουργικές επεμβάσεις, ούτε και ακουστικά είνε δυνατόν να επαναφέρουν την ακοή, στις περιπτώσεις αυτές.
Πώς λειτουργεί το αυτί; Για να το μάθετε στοιχειωδώς, μελετήστε καλά την εικόνα και κατόπιν κάντε κλίκ πάνω της.
Με ποιόν τρόπο βλάπτει ο θόρυβος την ακοή; Οταν ο θόρυβος είνε αρκετά δυνατός και επιδράση για αρκετό χρόνο, τότε τα ενζυματικά συστήματα των τριχωτών κυττάρων του κοχλία δεν αντέχουν να επεξεργαστούν τόση ενέργεια και εξαντλούνται. Αν η καταπόνησι συνεχισθή, τότε πεθαίνουν. Σε περιπτώσεις μάλιστα πολύ μεγάλων εντάσεων, έστω και για κλάσματα δευτερολέπτου (πυροβολισμοί) έχομε και μηχανική θραύσι λεπτών δομών του οργάνου του Κόρτι. Οι δομές αυτές δεν έχουν αναγεννητική ικανότητα, γι' αυτό και οι βλάβες είνε μόνιμες. 
Πώς μπορώ να κρίνω αν ένα επίπεδο θορύβου είνε επικίνδυνο; Οπως είπαμε, η ευαισθησία των ανθρώπων ποικίλει. Ισχύει όμως ο εξής γενικός κανών: Αν χρειάζεται να φωνάζετε για να υπερκαλύψετε το θόρυβο, τότε καλλίτερα να φορέσετε ωτασπίδες ή ακόμη καλλίτερα να εγκαταλείψετε το χώρο. Ακόμη και αν δεν πάθετε μόνιμη βλάβη, θα έχετε βουϊτά και δυσκολία στην ακοή, τουλάχιστον για περιωρισμένο χρονικό διάστημα.
Για να προβλεφθή η επίδρασι του θορυβώδους περιβάλλοντος στην ακοή χρειάζεται να μετρηθή επιστημονικώς  η στάθμη του θορύβου. Το πόσο δυνατός είνε ένας ήχος προσδιορίζεται από το φυσικό μέγεθος που λέγεται έντασι του ήχου. Για επιστημονικούς και πρακτικούς λόγους δεν εκφράζομε συνήθως τις μετρήσεις της εντάσεως ως απόλυτο φυσικό μέγεθος, αλλά σε ντεσιμπέλ (dB), δηλαδή συμβατικές, σχετικές μονάδες, σε λογαριθμική κλίμακα, με βάσι κάποιο πρότυπο ήχο. Ως 0 dB ορίζεται το επίπεδο ήχου που είνε μόλις ακουστό από τον άνθρωπο με φυσιολογική ακοή. Επειδή η κλίμαξ έχει επιλεγή να είναι λογαριθμική, κάθε φορά που αυξάνει το επίπεδο εντάσεως κατά 10 dB, τότε η πραγματική φυσική έντασι 10πλασιάζεται. Δηλαδή, ένας ήχος 40 dB είνε 10 φορές ισχυρότερος από έναν ήχο 30 dB και 100 φορές ισχυρότερος από έναν 20 dB κλπ. 
Πόσο ψηλά μπορεί να ανέβη η έντασι χωρίς να με βλάψη;

 
Bλέπε τον παρακάτω πίνακα

Στάθμη θορύβου  σε dB		Παραδείγματα: Επιλογή των κυριοτέρων περιπτώσεων
0		Μόλις που το ακούει ο άνθρωπος.
20-30		Ψίθυρος, περιβάλλον ήσυχης βιβλιοθήκης.
40		Ηλεκτρικό ψυγείο, θρόϊσμα φύλλων.
60		Συζήτησι, ραπτομηχανή, γραφομηχανή.
70		¨Ηχος αυτοκινήτου, ξυπνητήρι.
80		Ηλεκτρική σκούπα, εξωλέμβιος μηχανή.
85		Ξυριστική μηχανή, εργοστάσιο, παιδί που στριγγλίζει.
90		Μηχανή του χόρτου, μοτοσυκλέττα, φορτηγά στο δρόμο. Το 90% των ανθρώπων ανέχεται 8ωρη έκθεσι ημερησίως, χωρίς προστασία. Παρά ταύτα, στα επίπεδα αυτά προκαλείται βαθμιαία απώλεια. Συνιστώνται ωτασπίδες.
100		Αλυσσοπρίονο, αεροδράπανο, πιστολάκι των μαλλιών, ελικόπτερο. Το 90% των ανθρώπων ανέχεται 2ωρη έκθεσι ημερησίως, χωρίς προστασία, αλλά τα 15 λεπτά δεν πρέπει να ξεπερνιώνται. Χρειάζονται ωτασπίδες.
110-120		Αμμοβολή, συναυλία ροκ, κόρνα αυτοκινήτου. Το 90% των ανθρώπων ανέχεται 15λεπτη έκθεσι ημερησίως, χωρίς προστασία, αλλά κάτι τέτοιο δεν ενδείκνυται. Χρειάζονται ωτασπίδες.
130		Σειρήνα πυροσβεστικής. Απαραίτητες οι ωτασπίδες
140		Πυροβόλο όπλο, κινητήρας τζετ. Προκαλείται πόνος και άμεση βλάβη. Είνε το μέγιστο επιτρεπτό επίπεδο με ωτασπίδες.

Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι παρατεινομένη έκθεσι σε  θόρυβο επιπέδου μεγαλυτέρου των 85 dB βλάπτει.

Πώς μπορώ να ξέρω αν έχω ήδη βαρηκοϊα από θόρυβο; Αυτό διαπιστώνεται συνήθως εύκολα, με μια μέτρησι της ακοής. Η βαρηκοϊα από θόρυβο έχει το χαρακτηριστικό ότι προσβάλλει πρώτα τις υψηλές συχνότητες. Μάλιστα είνε πολύ χαρακτηριστική η εικόνα του λεγομένου ακουστικού τραύματος, με βαρηκοϊα που περιορίζεται αρχικώς στη συχνότητα των  4000 κύκλων ανά δευτερόλεπτο (Hz).
Η συχνότης του ήχου τί σχέσι έχει με τη βαρηκοϊα από θόρυβο; Η συχνότης του ήχου είνε το φυσικό εκείνο μέγεθος που, μαζί με την έντασι, προσδιορίζει πλήρως τον ήχο, και αντιστοιχεί σε αυτό που αντιλαμβανόμεθα ως οξύτητα του ήχου. Εκφράζεται σε κύκλους ανά δευτερόλεπτο, που είνε το ίδιο με την έκφρασι Hertz (Hz).
Η ικανότης του ανθρώπου να ακούη ήχους δεν είνε ίδια για όλες τις συχνότητες. Τα μικρά παιδιά ακούνε συνήθως από 20 μέχρι 16000 ή ακόμη και 20000 Hz, περίπου δηλαδή από τη χαμηλότερη νότα ενος μπάσσου πνευστού μέχρι τη σφυρίχτρα για σκύλους, την οποία οι περισσότεροι ενήλικες δεν ακούνε. 
Η βλάβη της ακοής από θόρυβο επηρρεάζει πρώτα και κυρίως τις υψηλές συχνότητες. Ο ασθενής αργεί να το αντιληφθή διότι η καθημερινή του ζωή δεν ενοχλείται από αυτό. Μόνο αργότερα, όταν επηρρεασθούν αξιόλογα και οι συχνότητες της ομιλίας, θα καταλάβη ότι είνε βαρήκοος. Η ανθρώπινη ομιλία περιορίζεται στην περιοχή συχνοτήτων από 280 μέχρι 4000 Hz. Στις υψηλές συχνότητες, που χάνονται πρώτες, ακούμε μερικά σύμφωνα πολύ χρήσιμα στη διάκρισι των λέξεων (σ, ξ, ψ, χ, φ). Για παράδειγμα, οι λέξεις "φάροι", "ψάρι" και "χάρι" ακούγονται σαν περίπου "άρι" ή "Αρη".  Η αντίληψι του νοήματος στην περίπτωσι αυτή εξαρτάται από τα συμφραζόμενα και πολύ λιγότερο από την ακοή. Με τα φωνήεντα σπανίως έχουν πρόβλημα οι ασθενείς, διότι και με μεγαλυτέρα έντασι εκφέρονται, και σε χαμηλότερες συχνότητες. Ετσι είνε συχνότατο το παράπονο αυτής της κατηγορίας βαρηκόων ότι ενώ ακούνε, δεν ξεχωρίζουν τις λέξεις, ή ακόμη χειρότερα, ισχυρίζονται ότι ακούνε μιά χαρά, απλώς οι άλλοι δεν μιλούν καθαρά.
Εχει σημασία πόσο χρόνο εκτίθεται κανείς στο θόρυβο; Βεβαίως, όσο περισσότερο, τόσο χειρότερα. Επίσης, όσο κοντύτερα στην πηγή του ήχου, τόσο χειρότερα, αλλά αυτό έχει να κάνη με το επίπεδο εντάσεως.
Είνε αλήθεια ότι το κυνήγι βλάπτει; Βεβαίως. Οι κυνηγοί, εξεταζόμενοι ως πληθυσμιακή υπο-ομάδα, παρουσιάζουν βαρηκοϊα από θόρυβο.. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες ομάδες του πληθυσμού που ασχολούνται με πυροβόλα όπλα. (Βλέπε επίσης Κυνήγι & Κατάδυσι).
Κάθε πυροβολισμός, από μόνος του, έχει αρκετή έντασι για να βλάψη την ακοή, ιδίως αυτών που είνε αρκετά κοντά. Γι' αυτό χρειάζεται προστασία με ωτασπίδες. Ο θόρυβος της εκπυρσοκροτήσεως έχει το χαρακτηριστικό της πολύ μεγάλης εντάσεως με πολύ μικρή διάρκεια. Αυτό σημαίνει μεγάλη πυκνότητα ενεργείας. Δεν βλάπτει απλώς τον κοχλία (ακοή), αλλά επηρρεάζει δυσμενώς και τον οπίσθιο λαβύρινθο (ισορροπία), όπως απεδείχθη σε σχετικώς πρόσφατες μελέτες.
Οι θορυβώδεις συναυλίες και το γουώκμαν μπορεί να προκαλέσουν βαρηκοϊα; Ναί, και μάλιστα πρόσφατες μελέτες έδειξαν ανησυχητική αύξησι της βαρηκοϊας υψηλών συχνοτήτων μεταξύ των εφήβων και νέων ενηλίκων. Αυτό αποδίδεται κυρίως στους δύο αυτούς παράγοντες.
Mόνο η ακοή επηρρεάζεται από τον θόρυβο; Ο λαβύρινθος (έσω ους) είνε όργανο ενιαίο, παρ' ότι εκτελεί δύο λειτουργίες. Θα ήταν παράδοξο να μην επηρρεάζεται συνολικώς. Συχνά λοιπόν παρουσιάζεται βουϊτό μετά από έκθεσι σε θόρυβο, που μπορεί να είναι παροδικό ή μόνιμο. Επίσης μπορεί να παρουσιασθή ίλιγγος, είτε ως άμεση εκδήλωσι σοβαρού ακουστικού τραυματισμού, είτε ως απωτέρα επιπλοκή. Αλλες γενικότερες επιδράσεις του θορύβου στον άνθρωπο είνε η ευερεθιστότης, η συναισθηματική αστάθεια, το άγχος, η αύξησι της αρτηριακής πιέσεως και της καρδιακής συχνότητος, η υπεχλωρυδρία του στομάχου κλπ.
Πώς λειτουργούν οι ωτασπίδες; Οι ωτασπίδες είνε προστατευτικά όργανα, σχεδιασμένα για να μειώνουν το επίπεδο εντάσεως του ήχου που φθάνει στο τύμπανο. Υπάρχουν δύο ειδών ωτασπίδες: 

• Οι εσωτερικές (τύπου βύσματος) και 
• οι εξωτερικές (κοινώς "ακουστικά"). 

Οι εσωτερικές πρέπει να εφαρμόζουν καλά στον έξω ακουστικό πόρο, να είνε καθαρές και να μην είνε φθαρμένες. Η καθαριότης και η προσεκτική εφαρμογή είνε σημαντικές, διότι αλλιώς προκαλούν ερεθισμούς και εξωτερικές ωτίτιδες. Υπάρχουν σε πολούς τύπους, από διάφορα υλικά. Πιο αποτελεσματικές θεωρούνται αυτές που είνε κατασκευασμένες από δύο υλικά. Οι εξωτερικές ωτασπίδες εφαρμόζουν εξω και γύρω από ολόκληρο το πτερύγιο του αυτιού, και συγκρατούνται από έλασμα πάνω από το κεφάλι. Δεν εφαρμόζουν καλά μαζί με γυαλιά οράσεως ή όταν υπάρχουν μακρυά μαλλιά.
Οι εσωτερικές ωτασπίδες προστατεύουν καλλίτερα από τις χαμηλές συχνότητες, ενώ οι εξωτερικές από τις υψηλές. Η ταυτόχρονη χρήσι και των δύο τύπων είνε σαφώς καλλίτερη και προσφέρει προστασία 10 με 15 dB μεγαλύτερη από την εφαρμογή του ενος είδους μόνο. Αν το επίπεδο εντάσεως του θορύβου ξεπερνά τα 105 dB, τότε η χρήσι του ενος είδους μόνο δεν αρκεί. Η χρήσι βαμβακιού ή χαρτιού τουαλέττας σαν ωτασπίδων δεν προσφέρει καμμία σχεδόν προστασία, εκτός αν βραχούν.
Είνε αποτελεσματικές οι ωτασπίδες; Ναί, είνε πολύ αποτελεσματικές, αρκεί να εφαρμόζουν σωστά και αδιάκοπα κατά τη διάρκεια της παραμονής σε περιβάλλον με θόρυβο.
Σε ποιές περιπτώσεις χρειάζομαι ωτασπίδες; Σε όλες τις περιπτώσεις στις οποίες χρειάζεται να παραμείνετε σε περιβάλλον με ηυξημένο θόρυβο, ιδίως αν η παραμονή θα διαρκέση. Επίσης όταν χρησιμοποιείτε δράπανα, τριβεία, αλυσσοπρίονα κλπ εργαλεία, πυροβόλα όπλα, μοτοσυκλέττα κλπ
Οδηγίες για εργοδότες και εργαζομένους:

• Η συνεχιζομένη έκθεσι σε θόρυβο μεγαλύτερο από 85 dB θα προκαλέση βαθμιαία απώλεια ακοής στους περισσοτέρους ανθρώπους. Ισχυρότερος θόρυβος θα επιταχύνη την απώλεια. 

• Ο επιτρεπόμενος χρόνος εκθέσεως χωρίς ωτασπίδες ελαττούται στο ήμισυ για κάθε 5 dB αύξησι του επιπέδου εντάσεως του θορύβου. Ενδεικτικώς, θα προκληθούν ισοδύναμες βλάβες με έκθεσι 8 ωρών στα 90 dB, 4 ωρών στα 95 dB, και 2 ωρών στα 100 dB. 

• Η μεγαλύτερη επιτρεπτή στάθμη θορύβου χωρίς ωτασπίδες είνε 110 dB για 15 λεπτά ημερησίως. Πάνω από τα 130 dB καμμία έκθεσις δεν είνε επιτρεπτή. 

• Στις θορυβώδεις εργασίες είνε απαραίτητη η εκπόνησι προγράμματος διατηρήσεως της ακοής. Αυτό πρέπει να περιλαμβάνη κατ' ελάχιστον την εναλλαγή των θέσεων εργασίας, την υποχρεωτική και σωστή εφαρμογή ωτασπίδων και τη μέτρησι της ακοής του εκτεθημένου προσωπικού τουλάχιστον μία φορά ετησίως.
• Αν στον έλεγχο της ακοής αποδειχθή ότι ο εργαζόμενος χάνει 10 dB ετησίως, πρέπει να ενημερώνεται με σαφήνεια και πληρότητα, να ζητήται συμβουλή ωτορινολαρυγγολόγου και να αλλάζη θέσι εργασίας μονίμως.